ΚΗΡΥΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ
ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2024
Η σημερινὴ μέρα, επόμενη της Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων, είναι αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή του Κυρίου. Και η Εκκλησία μας εορτάζει τη σύναξη των πιστών προς τιμή του Προδρόμου. Οι Άγιοι πατέρες της Εκκλησίας έχουν θεσπίσει την επομένη των δεσποτικών εορτών να γίνονται συνάξεις για να τιμήσει τα πρόσωπα εκείνα που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη δεσποτικὴ εορτὴ που προηγήθηκε. Τὴν ἑπομένη των Χριστουγέννων για παράδειγμα εορτάζουμε τη σύναξη για τη Θεοτόκο. Έτσι και σήμερα εορτάζουμε τη σύναξη για τον άγιο Ιωάννη τὸν Πρόδρομο. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος αποτελεί ορόσημο και γέφυρα μεταξύ της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Ήταν ο τελευταίος προφήτης που ανάγγειλε την έλευση του Ιησού Χριστού. Υπήρξε ο μόνος από τους προφήτες που αξιώθηκε να δει το Χριστό, αφού έζησε στα χρόνια Του.
Το σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα μας παρουσιάζει τον Πρόδρομο του Κυρίου στην έρημο του Ιορδάνη, εκεί όπου ασκούσε το ιερό του έργο. Εκεί ο ασκητικός Προφήτης κήρυττε τη μετάνοια και τους προετοίμαζε για την υποδοχή του Μεσσία. Πολλοί ήταν εκείνοι που τον άκουγαν, που μετανοούσαν και βαφτίζονταν στον Ιορδάνη, εξομολογούμενοι τις αμαρτίες τους. Με τον τρόπο αυτό ο άγιος Προφήτης αφύπνιζε το λαό, αναζωπύρωνε το θρησκευτικό του συναίσθημα και αναπτέρωνε τις ελπίδες και την προσδοκία για τον ερχομό του Μεσσία. Το κήρυγμά του προμηνούσε τη νέα εποχή της Χάριτος, την πνευματική άνοιξη της σωτηρίας. Η προσωπικότητα του Τιμίου Προδρόμου δεν προσεγγίζεται εύκολα με τον ανθρώπινο λόγο. Το εγκώμιό του το έπλεξε ο ίδιος ο Χριστός, όταν είπε πως ο Ιωάννης είναι ο σημαντικώτερος άνθρωπος που βγήκε στη γη από γυναικεία μήτρα. Τα στοιχεία που προσδιορίζουν το μεγαλείο του Τιμίου Προδρόμου είναι η ασκητικότητα, η διδακτικότητα και η ανυποχωρητικότητά του.
Η διήγηση της σημερινής ευαγγελικής περικοπής, όπως ερμηνεύει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, έλαβε χώρα μετά την βάπτιση του Κυρίου και μάλιστα αφού επέστρεψε από την τεσσαρακονθήμερη νηστεία που πραγματοποίησε στην έρημο. Εκεί, λοιπόν, στις όχθες του ποταμού Ιορδάνη, εν μέσω του πλήθους που προσερχόταν για να βαπτιστεί και να ακούσει το κήρυγμά του, βλέπει ο Ιωάννης τον Ιησού να έρχεται προς αυτόν και λέει: «Ιδού, αυτός είναι ο αμνός του Θεού, ο οποίος σηκώνει την αμαρτία όλου του κόσμου. Αυτός είναι για τον οποίο είπα οτι έρχεται μετά από εμένα άνθρωπος, ο οποίος προηγείται εμού, γιατί υπάρχει πριν από εμένα».
Με τα λόγια αυτά δεν φανερώνει μόνο τον Μεσσία, αλλά παράλληλα εκφράζει και την βασική θεολογία της Εκκλησίας, ότι δηλαδή ο προαιώνιος Θεός γίνεται άνθρωπος και εκουσίως αναλαμβάνει να θυσιαστεί, ως αμνός άμωμος, υπέρ της του κόσμου σωτηρίας. Τούτη η αλήθεια δεν αποτελεί σκέψη του Βαπτιστού Ιωάννη, αλλά αποκάλυψη του Θεού, όπως ο ίδιος ομολογεί, λέγοντας: «κι εγώ ο ίδιος δεν τον γνώριζα, αλλά για να φανερωθεί στον Ισραήλ, γιαυτό ήλθα στον Ιορδάνη να βαπτίζω. Είδα, μάλιστα, το Άγιο Πνεύμα να κατέρχεται από τον ουρανό σαν περιστέρι και έμεινε πάνω του. Και δεν τον γνώριζα», επαναλαμβάνει, «αλλά εκείνος που με έστειλε να βαπτίζω στο νερό, ο ίδιος μού είπε ότι σε όποιον δεις το Άγιο Πνεύμα να κατέρχεται και να παραμένει σε αυτόν, εκείνος είναι που βαπτίζει στο Άγιο Πνεύμα. Κι εγώ είδα, και σάς μαρτυρώ ότι αυτός είναι ο Υιός του Θεού»
Με αυτά που ομολογεί ο Πρόδρομος, κατά κάποιον τρόπο θεολογεί. Μας λέει ότι η γνώση του Θεού δεν είναι προϊόν της ανθρώπινης διανόησης, αλλά ο ίδιος ο Θεός, από άκρα φιλανθρωπία, αποκαλύπτεται στον άνθρωπο. Και όχι μόνο αποκαλύπτεται, αλλά προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, γίνεται άνθρωπος, περπατά ανάμεσά μας, συνομιλεί με τα πλάσματά του, διδάσκει, θαυματουργεί και αναλαμβάνει, για τη δική μας σωτηρία, να θυσιαστεί ως αμνός άμωμος, ως πρόβατον επί σφαγήν. Μάς φανερώνει, ακόμα, ότι ο Θεός είναι τριαδικός: Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος συνεργάζονται στο έργο της σωτηρίας: ο Πατήρ ηυδόκησεν, ο Λόγος σάρξ εγένετο, και το Άγιο Πνεύμα βαπτίζει και φωτίζει και αγιάζει άπαντας τους πιστούς.
Καθώς τιμούμε λοιπόν σήμερα τον Πρόδρομο και Βαπτιστή του Σωτήρος, καλούμαστε να μιμηθούμε την ασκητικότητά του, τον ταπεινό τρόπο της ζωής του και το περιεχόμενο της διδασκαλίας του, που είναι η μετάνοια. Ας δοξάζουμε, τον πανάγαθο και φιλάνθρωπο Θεό, που μάς αξιώνει τόσες πολλές ευεργεσίες, και ας κοινωνούμε, με καθαρή συνείδηση, των Αχράντων Μυστηρίων, του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, για να φανερώνεται ο Θεός στη ζωή μας και να μένει μαζί μας, και ώστε η κάθε ημέρα να είναι γιορτή και ευλογία. Αμήν.
Του Αρχιμανδρίτου π. Ιερόθεου Παπαθανασίου
