Ο ενοριακός Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα βρίσκεται στη συνοικία με την ονομασία Γαλαξιδιώτικα. Άλλοτε ήταν μικρή Εκκλησία ομωνύμου μετοχίου της Ιεράς Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας, που δεν απεικονίζεται στον Βενετικό χάρτη της Βοστίτσας ως ενοριακός ναός.
Στο πρωτόκολλο καταγραφής των κτημάτων της Ιεράς Μονής, που σώζονται στον κώδικα, στις σελίδες 27 και 86, με ημερομηνία 28 Απριλίου και 3 Μαΐου του 1834, καταχωρούνται τα πιο κάτω υποστατικά. « Εἰς θέσιν Γαλαξιδιώτικα Ἐκκλησία μία, σπίτια τρία, ἑπτά στρέμματα γῆς, περιβόλιον πέριξ τοῦ Μετοχίου…».
Η Εκκλησία κτίσθηκε προ του 1700, όπως αποδεικνύεται από τον Βενετικό χάρτη, στον οποίο και τοποθετείται στο βόρειο μέρος της πόλης, βορειοανατολικά της Φανερωμένης, στη σημερινή της θέση και χωρογραφικά μέσα στα όρια της ενορίας αυτής. Όπως και ο γύρω χώρος από την Φανερωμένη ήταν ακατοίκητος, έτσι και η περιοχή του μετοχίου του Αγίου Ανδρέου, ήταν έρημη από σπίτια, εκτός από τα πιο πάνω αναφερόμενα τρία, δίπλα στην Εκκλησία, προφανώς κελία και βοηθητικά προκτίσματα.
Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με τον Αρίστο Σταυρόπουλο,[1] ο μικρός τότε Ιερός Ναός είχε μετατραπεί σε Τζαμί. Εν τούτοις δεν αποκλείεται να ήταν ενοριακή Εκκλησία[2] από το 1817 με “επίτροπον„ τον καλόγερο Παπα-Άνθιμο, σύμφωνα με «ταπίον», που βρέθηκε στα αρχεία της Μονής Ταξιαρχών [με μωαμεθανική χρονολογία από έτους Εγείρας 1229 (1817 μ.χ.)].
Η σημερινή Εκκλησία χτίστηκε πάνω στην παλιά, στο τέλος του περασμένου αιώνα. Ο σημερινός Ιερός Ναός, σύμφωνα με την παράδοση, φέρεται ότι είναι έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερν. Τσίλλερ, ωστόσο από το σχέδιο που σώζεται, φαίνεται ότι ο Ναός είναι έργο του μηχανικού Θεοδώρου Διαμαντόπουλου και φέρει χρονολογία «Απρίλιος 1893». Σε χαραγμένη επιγραφή στις μαρμάρινες αψίδες, στη νότια και βόρεια πλευρά της Εκκλησίας αναγράφεται η ημερομηνία 1898. Κατά τον Αρίστο Σταυρόπουλο η Εκκλησία αυτή ανακατασκευάστηκε το 1888 από τους επιτρόπους Ηλία Βάβαλη, Παναγή Παπαβασιλείου και Κωνσταντίνο Ν. Καρβέλα και εγκαινιάσθηκε την 01.11.1898 από τον Μακαριστό Μητροπολίτη Πατρών κυρό Δωρόθεο.
Ο ρυθμός του Ναού είναι Βασιλική σταυρόσχημη, πετρόκτιστη με κεραμοπλαστική διακόσμηση στα αετώματα και στους τοίχους, που σχηματίζουν κουφικούς κίονες. Τα περίτεχνα κωδωνοστάσια φέρουν κεραμικά θωράκια διάτρητα σε σχήμα κύκλου με εγκάρσιους σταυρούς.
Οι εικόνες του τέμπλου έχουν φιλοτεχνηθεί από τον γνωστό αγιογράφο Κωνσταντίνο Φανέλλη και από μοναχούς της Σκήτης της Αγ. Άννης του Αγίου Όρους, ενώ ο Παντοκράτορας Ιησούς Χριστός φιλοτεχνήθηκε δια χειρός του Δημητρίου Κ. Φανέλλη.
Ο Ναός χαρακτηρίστηκε ως κτίριο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, επειδή αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα νεοκλασσικίζουσας Εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19ου αιώνα.
Σήμερα στον Ιερό Ναό διακονεί ο π. Δαμιανός Σταυρίδης. Η διεύθυνση του Ιερού Ναού είναι: Αγίου Ανδρέου 6 Αίγιο. Το τηλέφωνο του Ιερού Ναού είναι: 26910-27700.
[1] Σταυρόπουλος Α., Ιστορία της Πόλεως Αιγίου, Πάτραι 1954, σελ. 594
[2] Γ. Παναγόπουλος, Σπ. Κρητικός, Αίγιο Μνημεία και Τέχνη, σελ. 30.
