Κήρυγμα για την  Κυριακή  Δ΄ Νηστειών

«Τούτο το γένος εν ουδενί δύναται εξελθείν ει μη εν προσευχή και νηστεία»

Βρισκόμαστε στην Τετάρτη Κυριακή των Νηστειών και στη σημερινή  Ευαγγελική περικοπή ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός,  μας διδάσκει  τη δύναμη της πίστεως, της προσευχής και της νηστείας  μέσα από τη θεραπεία του δαιμονιζομένου παιδιού. Του παιδιού που από μικρό το είχε καταλάβει το πονηρό πνεύμα και του είχε πάρει την λαλιά και  συχνά απειλούσε ακόμα και την σωματική του ακεραιότητα, μιας που ο διάβολος δεν αρκούνταν μόνο στη ζημιά που έκανε στην ψυχή του, αλλά το έσπρωχνε πότε στη φωτιά και πότε στο νερό, για να το σκοτώσει.

Ο δυστυχής και απελπισμένος πατέρας του αφού ζήτησε πρώτα τη βοήθεια των μαθητών του Κυρίου και εκείνοι παρά την προσπάθεια τους, δεν μπόρεσαν να εκβάλουν το φοβερό δαιμόνιο, από το παιδί, απευθύνθηκε στον Κύριο ο οποίος λέει στον πατέρα του παιδιού “αν μπορείς να πιστέψεις, όλα είναι δυνατά για εκείνον που πιστεύει”. Κι εκείνος απαντά “πιστεύω, Κύριε, βοήθησέ με στην απιστία μου” Τότε ο Ιησούς έδιωξε το ακάθαρτο πνεύμα  από τον ταλαίπωρο νεαρό. και αργότερα, στην ερώτηση των μαθητών Του για τη δική τους αδυναμία, απάντησε ότι “τούτο το γένος δεν μπορεί με τίποτε άλλο να εκδιωχθεί, παρά μόνο με προσευχή και με νηστεία”

Με αυτά τα λόγια μας δείχνει ο Χριστός ποιος είναι ο τρόπος για την ενίσχυση της πίστεώς μας. Η νηστεία δηλαδή και η προσευχή αποτελούν τα στοιχεία εκείνα, τα πνευματικά αγωνίσματα, μέσα από τα οποία ενισχύεται η πίστη, γίνεται πιο καθαρή, πιο σταθερή, πιο δυνατή, πιο αποτελεσματική.

Γιατί ο Χριστός έθεσε  την νηστεία; Οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ότι όπως η παράβαση της νηστείας έδιωξε τον Αδάμ από τον Παράδεισο, έτσι και η νηστεία έχει τη δύναμη να φέρει και πάλι τον άνθρωπο κοντά στο Θεό. Με την νηστεία ο άνθρωπος κυριαρχεί των παθών του. Υπερνικά την αμαρτία. Προοδεύει στην αρετή. Γιατί η νηστεία για τον χριστιανό δεν είναι ένα σωματικό αγώνισμα, αλλά πνευματικό. Δεν αποστρέφεται κάποιες τροφές ως “ακάθαρτες”, επειδή τα πάντα ο Θεός τα δημιούργησε καλά λίαν. Αλλά απέχει συνειδητά από ορισμένες κατηγορίες τροφών, με απώτερο σκοπό να δαμάσει τις επιθυμίες του, κάνοντας αρχή από την πιο απλή, που είναι η επιθυμία για τροφή, και για ικανοποίηση της γεύσεως. Έτσι, μαθαίνει σταδιακά να μην υποτάσσεται στις επιθυμίες του σώματος, και παράλληλα να επιθυμεί τα πνευματικά πράγματα, τις αρετές, όλα εκείνα που αρέσουν στον Θεό και τρέφουν την ψυχή του ανθρώπου.

Έτσι σαν φυσική συνέχεια ακολουθεί η προσευχή. Από τη στιγμή που έχουμε αρχίσει να τιθασεύουμε τις σωματικές μας επιθυμίες και να επιθυμούμε τα πνευματικά, η προσευχή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αναζήτηση των πνευματικών δωρεών, το αίτημά μας προς τον Θεό για την χορήγησή τους. Μέσα από την προσευχή η ψυχή του ανθρώπου συνομιλεί με Εκείνον που τελικά επιθυμεί, ζητά το έλεος του Θεού, την συγχώρεση Του, την βοήθειά Του, την προστασία Του ενάντια στους πειρασμούς, την εκπλήρωση της κοινωνίας με τον Τριαδικό Θεό, την αγάπη προς τον πλησίον.

Με την προσευχή ο άνθρωπος ανοίγει την πύλη του ουρανού. Επιτυγχάνει την ελαχιστοποίηση της απόστασης που υπάρχει ανάμεσα στα γήινα και τα επουράνια. Η ψυχή που κατορθώνει να ισχυροποιεί την προσευχή με την νηστεία και να αγιάζει την νηστεία με την προσευχή, πράγματι αποτελεί απόρθητο φρούριο για τις αόρατες δυνάμεις, μοιάζει με τον σπόρο εκείνο που βλασταίνει και αυξάνεται χωρίς να αφήνει τόπο στα ζιζάνια να φυτρώσουν γιατί είναι βαθιά ριζωμένος στον λόγο του Θεού.

Η πίστη με τη σειρά της γίνεται η κινητήρια δύναμη για την προσευχή και για τη νηστεία, αφού ουσιαστικά χωρίς πίστη η μεν νηστεία γίνεται μια μηχανική αποχή από τροφές, η οποία δεν προσφέρει τα πνευματικά αγαθά που θέλουμε, η δε προσευχή αποτελεί μια απλή τυπολατρία χωρίς περιεχόμενο, εφόσον δεν μπορούμε να διαλεγόμαστε με κάποιον στον οποίο δεν πιστεύουμε.

Αυτό λοιπόν που ζητά ἀ­πὸ εμάς ὁ Κύριος είναι να τον αγαπήσουμε, να τον πι­στεύ­σου­με, να τὸν ακολουθήσουμε και να αγωνιστούμε έμπρακτα, με προσευχή καὶ νη­στεί­α, όχι μόνο τῶν τροφών, ἀλλὰ πρωτίστως των παθών μας, του εγωισμού και τῆς αφιλανθρωπίας, εναντίον δηλαδή τοῦ παλαιού μας εαυτού, όπως λένε οἱ Πατέρες, έτσι ώστε τελικά να ελκύσουμε τη Χάρη του.

Γιατί όταν ο άνθρωπος προσεύχεται έπειτα από νη­στεία τροφών και παθών, η προσευχή του έχει τό στοιχείο της ασκήσεως, τῆς θυσίας καί της προσφοράς. Τό­τε ὁ άνθρωπος δεν δυσκολεύεται να προσευχηθεί, δεν κουράζεται ἀπό τό βάρος τῶν φαγητών ή ἀπό τό βάρος των τύψεων, αλλά είναι ανάλαφρος, Η νη­στεί­α που ορίζει η Ἐκκλησία μας δίνει φτερά στην προ­σ­ευχή γιατί τα­πει­νώνει τόν άνθρωπο. Τον εξασκεί σω­ματικά καί ψυ­χι­κά. Απονεκρώνει τις σα­ρ­κικές επι­θυ­μίες καί ηδονές, καί προ­­­ε­τοι­μά­ζει τό σώμα κατάλληλα γιά να μην καταστεί εμπόδιο αλλά να υπηρετήσει τήν ψυχή τήν ώρα τῆς προσευχής. Μία τέτοια προσευχή, πού γίνεται μέ νηστεία τροφών καί παθών, επειδή έχει τό στοιχείο τῆς ταπει­νώ­σε­ως αυξάνει καί τήν πίστη. Και γίνεται έτσι μια ζωντανή εμπειρία, αυξάνει τη θέρμη τῆς καρδιάς μας, μας κά­νει να αισθανόμαστε τον Θεό ολοζώντανο μπροστά μας. Και φέρ­νει τη χάρη του Θεοῦ και τό θαύμα.

Αυτά ακριβώς τα δύο πνευματικά όπλα, τήν προ­σ­ευχή συνδυασμένη μέ τη νηστεία, μας καλεί η Ἐκ­κλη­σία μας να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο τώρα κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσ­σα­ρακοστῆς.  Ας συ­­νεχίσουμε λοιπόν τόν αγώνα μας στον πνευματικό στί­βο με τα όπλα αυτά καί θα έχουμε μαζί μας τήν ακατανίκητη δύναμη της χάριτος του Θεού. Αμήν.

Του Αρχιμανδρίτου π. Ιερόθεου Παπαθανασίου

Καθηγουμένου Ιεράς Μονής Παμμεγίστων Ταξιαρχών