ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Α' ΤΩΝ ΝΥΣΤΕΙΩΝ
Η σημερινή Κυριακή, η πρώτη της αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας, επειδή εορτάζουμε την αναστήλωση των ιερών εικόνων και τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας έναντι της αιρέσεως της εικονομαχίας, η οποία ταλαιπώρησε την Εκκλησία για πάνω από εκατό χρόνια. Και είναι τόσο σπουδαίο για την ζωή της Εκκλησίας αυτό το γεγονός, διότι μέσα από την αποδοχή και την προσκύνηση των ιερών εικόνων επιβεβαιώνεται και διατρανώνεται η Ορθόδοξη πίστη και διδασκαλία σχετικά με την ενανθρώπηση του Χριστού και το σωτήριο Πάθος Του, αλλά και με τις ευεργεσίες που παρέχουν στους πιστούς οι Άγιοι που ευαρέστησαν τον Θεό.Οι εικομάχοι ήταν οι εσωτερικοί εχθροί της Εκκλησίας οι οποίοι ήσαν πάντοτε και οι πιο επικίνδυνοι, επειδή πολλοί απο αυτούς είχαν στα χέρια τους δύναμη κοσμική ή εξουσία εκκλσιαστική. Θυμόμαστε την μέρα αυτή τη νίκη εναντίον των εικονομάχων, μιας αίρεσης με πολύ επικίνδυνες πλάνες, οι οποίες ουσιαστικά συνίστανται στην αμφισβήτηση της Ενανθρώπησης του Κυρίου μας. Αυτό σήμαινε ότι ο άνθρωπος δεν μπορούσε να σωθεί και να εγκολπωθεί τα σωτήρια μηνύματα της αιώνιας αλήθειας του Κυρίου μας. Η νίκη της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας σηματοδοτείται με την οριστική αναστήλωση και την προσκύνηση των Αγίων Εικόνων, με την Σύνοδο που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 843 μ.Χ.
Οι άγιοι Πατέρες μας με τη θεία σοφία που τους διέκρινε, τοποθέτησαν την Κυριακή αυτή την νίκη της Ορθοδοξίας για να μπορούν οι πιστοί να αντλήσουν από αυτήν τα απαραίτητα πνευματικά εφόδια, τα οποία θα τους συνοδεύουν στην μεγάλη οδοιπορία τους προς συνάντηση με τον αναστημένο Χριστό. Η επίθεση των εικονομάχων κατά των εικόνων είχε ως αιχμή της την εικόνα του Χριστού και την εντολή του Θεού στις Δέκα Εντολές, που απαγορεύει την κατασκευή και την προσκύνηση των ειδώλων. Δίδασκαν δηλαδή από τη μια ότι οι εικόνες δεν είναι σύμφωνες με την εντολή του Θεού και δεν διαφέρουν από τα είδωλα, και από την άλλη ότι είναι βλασφημία κατά του Θεού να ζωγραφίζουμε την εικόνα του Χριστού, διότι η θεία φύση είναι απερίγραπτη.
Η Εκκλησία ωστόσο, ήδη από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, προέκρινε ότι η εικόνα του Χριστού αποτελεί έκφραση και απόδειξη της αληθινής σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, του Πάθους και της Αναστάσεώς Του και της απολυτρώσεως που έφερε στον κόσμο. Και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους της Εκκλησίας και από τους θερμότερους υποστηρικτές των ιερών εικόνων, πολύ σωστά διαπιστώνει ότι η μεν θεία φύση είναι απερίγραπτη, μετά όμως την ενανθρώπηση του Υιού, ο απερίγραπτος Θεός γίνεται περιγραπτός και η εικόνα του Χριστού αντιπροσωπεύει ακριβώς αυτή την άρρηκτο ένωση των δύο φύσεων, της θείας και της ανθρώπινης, στο πρόσωπο του θεανθρώπου Ιησού Χριστού.
Στο άλλο επιχείρημα των εικονομάχων, ότι δηλαδή ο Θεός απαγορεύει τα είδωλα και την προσκύνησή τους, η Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος που επικύρωσε την θεολογία των εικόνων, δέχτηκε την διάκριση που είχαν κάνει μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας ανάμεσα στα είδωλα και τις εικόνες. Ότι δηλαδή το είδωλο είναι μια αναπαράσταση ενός ψεύτικου ή ανύπαρκτου θεού, ενώ η εικόνα περιγράφει τη μορφή του θεανθρώπου Χριστού και των αγίων. Επίσης, κατά την διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ουδέποτε οι πιστοί αποδίδουμε λατρεία στις εικόνες. Η λατρεία αρμόζει και αποδίδεται μόνο στον Τριαδικό Θεό, ενώ τις εικόνες τις τιμούμε και τις προσκυνούμε, δηλαδή τις ασπαζόμαστε, γνωρίζοντας ότι “η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει”, σύμφωνα με τη φράση του Μεγάλου Βασιλείου. Δεν τιμούμε δηλαδή και δεν προσκυνούμε το ξύλο ή τα χρώματα της εικόνας, αλλά το πρόσωπο που εικονίζεται, τον Χριστό, την Παναγία και τους Αγίους.
Ο ιστορημένος, δηλαδή ο αγιογραφημένος, ορθόδοξος ναός είναι ένα ανοιχτό Ευαγγέλιο που μπορούν να το διαβάσουν ακόμα και οι αγράμματοι. Παντού βλέπει κανείς τα ιερά πρόσωπα και τα ιερά γεγονότα. Αληθινή θεοφάνεια και θεοπτία! Ένα θαύμα που επιτεύχθηκε στα όρια της Εκκλησίας.
Χάρη στην αγιογραφία η αλήθεια του παρόντος κόσμου φανερώνεται μπροστά μας, όπως η αλήθεια αυτή θα φανερωθεί στα έσχατα. Η ορθόδοξη εικόνα αναπαριστά με υλικά μέσα το κτιστό αλλά όπως αυτό εισάγεται στη δόξα του ακτίστου. Έχει δηλαδή χαρακτήρα προφητικό και εσχατολογικό. Η Εκκλησία κατέστησε την εικαστική τέχνη διάκονο του μυστηρίου της σωτηρίας. Η ευλογία και χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την υλη της εικόνας.
Ορθοδοξία σημαίνει τη σωστή Πίστη. Είναι μια πολύ βασική προϋπόθεση στον αγώνα του πιστού που διεξάγει την περίοδο αυτή για να μπορεί να ανεβεί σε ανώτερες πνευματικές κορυφές, με φόντο τις αρετές που μπορεί να καρπωθεί μέσα από το στάδιο του αγώνα του.
Το περιεχόμενο της ημέρας μας φέρνει μπροστά στη μεγάλη ομολογία πίστεως: «Αύτη η πίστις των Αποστόλων, αύτη η πίστις των Πατέρων, αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξεν». Αμήν.
Του Αρχιμανδρίτου π. Ιερόθεου Παπαθανασίου
